Lesson 24 Overview:
2 and 3 Stem Paradigms

2 Stem Paradigms

भवत्

Whether it is a contraction of भग-वत् (fortune-possessing = “fortunate”) or not, the honorific second person pronoun, भवत्, is declined exactly like possessive -मत् / -वत् stems. See Deshpande for details on usage. In short, it is a second person pronoun (“you,” “your honor”), but takes a third person conjugation to show respect:

• किम् भवान् आगमिष्यति । “Will you [hon.] come?”

अत्र and तत्र are prefixed to भवत् to indicate that the person referred to is present (अत्र-) or not (तत्र-, functioning then as a third person pronoun):

• किम् अत्रभवान् तत्रभवन्तम् अद्य द्रक्ष्यति ।
  “Will you [hon.] see him ([hon.] who is not now present) today?”

महत् and -ईयस्

महत् (“great”) and comparatives in -ईयस् (e.g., लघीयस् “lighter,” from लघु “light”) are also 2-stem paradigms which follow our general pattern:

• strong = 1st 5 forms (nasal infix), and their vocatives
• weak = the rest

But in their case, the strong stem not only has an infixed nasal, but also a lengthened final vowel: e.g.,

• महान् महान्तौ महान्तः (vs. महता महते, etc.) and
• लघीयान् लघीयांसौ लघीयांसः (vs. लघीयसा लघीयसे, etc.)
  

महत् is a paradigm of one (no other nouns follow it), whereas all of the comparatives derived with the -ईयस् suffix will follow लधीयस्. See Deshpande.

Possessives in -इन् (बलिन्)

In addition to the 2-stem paradigms covered so far—e.g., गतवन्त्, where the strong stem is the first 5 forms, the rest being weak—there is another kind of 2-stem paradigm. In it, the weak stem loses its final consonant before a consonant-initial ending. For example, the stem बलिन् → बलि before the consonant-initial endings भिः भ्यः भ्याम् and सु : बलिभिः, बलिभ्यः, etc. Before vowel-initial terminations, बलिन् doesn’t change: बलिन्-औ बलिन्-अः, etc. Compare:

2 Types of 2-Stem Paradigm
	गतवत् (past act. ptc.)			--	बलिन् (possessive -इन्)
	M				M
	Singular	Dual	Plural		Singular	Dual	Plural
N	गतवान्	गतवन्तौ	गतवन्तः		बली	बलिनौ	बलिनः
A	गतवन्तम्		गतवतः		बलिनम्		बलिनः
I	गतवता	गतवद्भ्याम्	गतवद्भिः		बलिना	बलिभ्याम्	बलिभिः
D	गतवते		गतवद्भ्यः		बलिने		बलिभ्यः
A	गतवतः				बलिनः
G		गतवतोः	गतवताम्			बलिनोः	बलिनाम्
L	गतवति		गतवत्सु		बलिनि		बलिषु

• m.s.nom. बली not only drops its final consonant (न्) before a consonant-initial ending (स्). It drops that ending as well and lengthens its vowel to maintain the heavy syllable weight that had been produced by the now lost cluster (न्स्): बलिन् + स् → बलि + स् → बलि → बली.
  

Three-stem Paradigms

Practically speaking, 3-stem paradigms simply combine these two types of 2-stem paradigm:

• strong = first 5 forms
  
• weak = the stem before consonant-initial endings
• weaker = the stem before vowel-initial endings

For example, m. आत्मन् and n. कर्मन् have strong / weak / weaker stems:

• आत्मान् (5) / आत्म (C) / आत्मन् (V) ; कर्मान् (pl.nom/acc) / कर्म (C) / कर्मन् (V)
  

	M -अन् (आत्मन्)			--	N -अन् (कर्मन्)
	Singular	Dual	Plural		Singular	Dual	Plural
N	आत्मा	आत्मानौ	आत्मानः		कर्म	कर्मणी	कर्माणि
A	आत्मानम्		आत्मनः
I	आत्मना	आत्मभ्याम्	आत्मभिः		कर्मणा	कर्मभ्याम्	कर्मभिः
D	आत्मने		आत्मभ्यः		कर्मणे		कर्मभ्यः
A	आत्मनः				कर्मणः
G		आत्मनोः	आत्मनाम्			कर्मणोः	कर्मणाम्
L	आत्मनि		आत्मसु		कर्मणि		कर्मसु
V	आत्मन्	आत्मानौ	आत्मानः		कर्मन्	कर्मणी	कर्माणि

When -अन् in such stems is not preceded by a म्- or व्-final conjunct consonant (such as the त्म् in आत्मन्), the weaker stem loses its अ (-अन् → -न्). For example,

• m. राजन् : sg.ins-loc. राज्ञा राज्ञे राज्ञः राज्ञि, not *राजना, etc.

The stems for m. राजन् and n. नामन् are thus:

• राजान् (5) / राज (C) / राज्ञ् (V) ; नामान् (pl.nom/acc) / नाम (C) / नाम्न् (V)

See Deshpande for their paradigms. Stems such as मूर्धन् and तक्षन् will similarly weaken because their pre-अन् conjuncts (र्ध् and क्ष्) don’t end in म् or व्. Thus,

• s.ins.-loc. मूर्ध्ना मूर्ध्ने मूर्ध्नः मूर्ध्नि, and तक्ष्णा तक्ष्णे तक्ष्णः तक्ष्णि.

Adjectives of Direction (-अच्)

In adjectives of direction (-अच्, e.g., प्रत्यच्, विष्वच्, etc.):

• the strong stem, as expected, has a nasal infix (e.g., प्रत्यञ्च्)
• the weak stem is just the bare stem (e.g., प्रत्यच्)
• the weaker stem takes a long संप्रसारण vowel

Hence, the weaker stems of प्रत्यच् and विष्वच् are:

• प्रत्यच् → प्रतिच् (संप्रसारणम्) → प्रतीच् (long)
• विष्वच् → विषुच् (संप्रसारणम्) → विषूच् (long)

Once you understand the weaker stem in terms of संप्रसारण, you can see that these paradigms are identical:

	M -अच् (प्रत्यच्)			--	N -अच् (विष्वच्)
	Singular	Dual	Plural		Singular	Dual	Plural
N	प्रत्यङ्	प्रत्यञ्चौ	प्रत्यञ्चः		विष्वङ्	विष्वञ्चौ	विष्वञ्चः
A	प्रत्यञ्चम्		प्रतीचः		विष्वञ्चम्		विषूचः
I	प्रतीचा	प्रत्यग्भ्याम्	प्रत्यग्भिः		विषूचा	विष्वग्भ्याम्	विष्वग्भिः
D	प्रतीचे		प्रत्यग्भ्यः		विषूचे		विष्वग्भ्यः
A	प्रतीचः				विषूचः
G		प्रतीचोः	प्रतीचाम्			विषूचोः	विषूचाम्
L	प्रतीचि		प्रत्यक्षु		विषूचि		विष्वक्षु
V	प्रत्यङ्	प्रत्यञ्चौ	प्रत्यञ्चः		विष्वङ्	विष्वञ्चौ	विष्वञ्चः

A couple of notes on the regularity of this paradigm.

• The sg. nom. and voc. (प्रत्यङ् विष्वङ्) are regular because in internal sandhi:
  
  • च् → क् // non-nasal स्पर्श (क् - भ्) or ऊष्मन् (श् - ह्), and 
  • nasal → row of following stop (e.g., ञ् + क् → ङ्क्)
  so in the nom. sg. प्रत्यञ्च् + स् → प्रत्यङ्क् + स् , which must then drop all final consonants until only the first of the cluster remains: प्रत्यङ्.
  
• Similarly the weak forms above (प्रत्यग्भिः, etc.) are all regular:
  
  • By the first rule of internal sandhi above प्रत्यच् → प्रत्यक् // सु (प्रत्यक्षु)
    
  • And because -V → +V // +V प्रत्यक् → प्रत्यग् // भिः भाम् भ्यः (प्रत्यग्भिः)
    

See the handout below for the two exceptions to the weaker stem:

• -आच् stems have no weaker stem, just strong and weak (प्राञ्च् प्राच्)
• तिर्यच् has तिरश्च् (rather than तिरीच्) for its weaker stem (e.g., तिरश्चा)
  

Perfect Participles (-वस्)

Perfect participles in -वस् are similar to:

1. comparatives in -ईयस् in lengthening the vowel in their strong stem
2. adjectives in -अच् in taking संप्रसारण (unlengthened) in their weaker stem:

• strong stem: long vowel + nasal (चकृवस् चकृवान् चकृवांसौ चकृवांसः, etc.)
  
• weak stem: the stem itself (चकृवस् चकृवद्भिः चकृवद्भ्याम् चकृवद्भ्यः, etc.)
  
• weaker stem: संप्रसारणम् (चकृवस् चक्रुषा चक्रुषे चक्रुषः चक्रुषि, etc.)
  

By internal sandhi, the स् → त् // cons., hence चकृवद् + भिः, etc. above